Psikolojik etkenlerin neden olduğu, fiziksel bir hastalığı düşündürecek belirtilerle giden ruhsal bir bozukluktur. Hastada motor ya da duyu işlevlerinde bozulma, nörolojik ya da genel tıbbi bir durumu çağrıştırır. Belirtiler tamamen hastanın isteği dışında oluşur. Genelde kişinin yaşadığı iç ve dış etkenlere bağlı çatışmalar çözümlenemediğinde bu bedensel belirtilerle kendini gösterir. Bir başka deyişle konversiyon kişinin yaşadığı ruhsal sıkıntıların beden diliyle ifade edilmesidir.
Ne sıklıkta görülür?
Toplumda görülme oranı yaklaşık olarak 100.000’de 15-300’dür. Kadınlarda bu durum erkeklere oranla 2 ile 10 kat daha sık görülmektedir.
Belirtiler
Konversiyon (döndürme) mekanizması ile kişi yaşadığı bilinç dışı çatışma ve bunların sonucunda oluşan anksiyeteden kurtulur. Stres ve sıkıntının tetiklediği kendinden geçme, baygınlık durumudur. Bu hastaların bu hastalığı bazı kişiler tarafından ciddiye alınmaz. Bazen bayılma sonucu başvurulan acil servis ya da psikiyatri dışındaki diğer tıp bölümlerinde hastanın bu durumunun aile yakınlarına farklı açıklanması, bir şeyi yok, bilerek yapıyor şeklindeki açıklamalar hastanın mevcut sıkıntısının artmasına ve durumun kronikleşmesine yol açacağı unutulmamalıdır.
Neden oluşur?
Eş ve ailelerle olan çatışmalar, duygusal alanda yaşanan hayal kırıklıkları, sosyo-ekonomik durum, kişilik yapısı oluşumda rol oynayabilir. Kişiler arası çatışmalar, yakınların yitimi, cinsel ya da fiziksel travmalar bu duruma neden olabilir. Sıklıkla bayanlarda görülür. Erkeklerde görülen konversiyonlar daha karmaşık olabilmektedir.
Psikolojik bayılmanın epilepsi (sara) hastalığındaki bayılmalardan farkı nedir?
Oluşumunda sıklıkla duygusal ve çevresel etkenler rol oynar Genellikle uyku sırasında görülmez. Çoğunlukla başka insanların yanında olur. Bayılma sırasında idrar ve dışkı kaçırma genellikle görülmez. Nöbet sırasında dilini ısırma olağan değildir. Nöbet sonrasında ağlama ya da gülme gibi duygusal tepkiler görülebilir Genellikle bayılma sırasında dışarıda konuşulanlar duyulur ancak cevap vermekte zorlanır ya da veremez. Bayılma genelde uzun sürelidir. Saldırgan davranışlar, saçını başını yolma, kendini hırpalama gibi davranışlar görülebilir. Hastalığa karşı aldırmazlık halinin olması psikojenik bayılmayı destekleyen önemli bir belirtidir.
Tedavide neler yapılır?
Stres faktörleri incelenmeli, aile, arkadaş ve iş ilişkileri sorgulanmalıdır. Kişiyi tehdit eden, aile içi şiddet gibi durumlar mutlaka araştırılmalıdır. Çoğu zaman hastalar iyi bir güven ilişkisi olmadan hekimlere bu durumları açıklamak istemezler. Ailelerinden bu konuda sorunu anlamak için bilgi alınabilir. Eğer hastanın anksiyetesi ve depresyonu varsa mutlaka ilaç desteği verilmelidir. Telkine yatkınlıkları fazladır. Konversiyon tipi bayılmalar sonucunda bazen geçici felçler, konuşamama oluşabilir. Bu hallerde nörolojik muayene normaldir. Psikoterapi ve ilaç desteği ile düzelme olmayan bu durumlarda faradi tedavisi faydalı olabilmektedir.